Kazakça dersleri 4

 ÇEKİM EKLERİ 2 :

HAL EKLERİ : 

1. Yalın hal : Yalın hal eksizdir. Kök halindedir. ÖRN : iş (iç ) , aş ( aç ) , süy (sev ) vb...
2. İlgi hali : İlgi hali ekleri -nın ,din,tin dir. Kök ve gövdeden sonra ''nın'' , tonlu ünsüzlerden sonra ''dın'' , tonsuz ünsüzlerden sonra''tın'' dır. ÖRN : balanın ( çocuğun ), akenin ( babanın ), Bizdin ( Bizim ), Kızdın ( kızın ) , Kazaktın ( Kazak'ın )
3. Yükleme hali : Yükleme hali -nı , -dı , -tı'dır. m,n harflerinden sonra ''nı'' , Tonlu ünsüzlerden sonra ''-dı'' , Tonsuz ünsüzlerden sonra ''-tı'' dır. ÖRN: Balanı ( çocuğu ) , özümdı ( Kendimi ),attı (adı).  Yükleme hali 3. şahıs ekinden sonra -n olur. Örn : Közin ( gözünü ) , Atın ( Atını )
4. Yönelme hali : Uyuma göre ünlülerden ve tonlu ünsüzlerden sonra ''-ğa , -ge'' : Tonsuz ünsüzlerden sonra ''-qa -ke '' şekliyle kullanılır. ÖRN : Bizge ( Bize ) , Balaga ( Çocuğa ) ,Jalgızdıkka ( Yalnızlığa )
5. Bulunma hali : Ünlü ve tonlu ünsüzden sonra ''-da'' , Tonsuz ünsüzden sonra ''-ta'' dır. ÖRN :Kölde ( Gölde ),Vakıtta ( Zamanda ),Ağaşta ( Ağaçta ).
6. Vasıta hali : Vasıta hali eki ekleşmiş şekildedir. Ünlü ve tonlu ünsüzlerden sonra (z ve j hariç) : '' -menen'' ve kısaltılmış şekli ''-men '' , z ve j harflerinden sonra ''-benen (-ben)'' Tonsuz ünsüzlerden sonra ''-penen(-pen )''.  ÖRN : Balamen ( çocukla ) , Jigitpen ( Yiğitlerle ),Közbenen ( Gözle ),Közimen ( Gözüyle )
7. Ayrılma hali : Ünlü ve tonlu ünsüzlerden sonra ''-dan'' , Tonsuz ünsüzlerden sonra ''-tan '' dır. ÖRN : jazvdan ( Yazıdan ) ,**Kitaptan , İyelik eklerinden sonra ''-nan '' şeklindedir . ÖRN : Basınan ( Başından ) , Közinen ( Gözünden )
8. Eşitlik hali : -day , -tay , -şa dir. ÖRN : Tavday (dağ gibi ), Jigitşe ( Yiğitçe )
9. Aitlik eki : -kı , -ki , ğı , -gi . ÖRN : Meydandağı ( Meydandaki ),Avzındagı ( ağzındaki ),Keşki ( Akşamki ),Kazırki ( Şimdiki )
10. Soru hali eki : Kazakistandaki soru hali ünlüleri 'a ve e' dir. ı,i,o,u kullanılmaz. Ünsüzleri de p ,  b ve m dir. l,r,v,y ünsüzlerinden sonra '' ma ,me'' : n,z ünsüzlerinden sonra '' ba ,be '' , k,p,t,s,ş ünsüzlerinden sonra '' pa , pe '' dir. ÖRN : Bala ma? ( Çocuk mu? ) , Üy me? ( Ev mi? ), Jaz ba ? ( yaz mı? ) Jok pa ? ( Yok mu? / Hayır mı? )

*************************************************************
Vereceğim kelimelere hal eklerinden eklemeye çalışınız. :) 
Kelimeler : kel ( gel ) , köz (göz ), bavır ( kardeş ) , kalam ( kalem ),kağaz ( kağıt ), bar (var ),jalgız (yalnız ) , jakın (yakın ), jaksı ( iyi ),üy (ev ),şaş (saç ),jol (yol),konak (misafir ),dos (dost ),sabak (ders)